Đợi nhiều ý hay từ hội nghị văn trẻ

Hội nghị Những người viết văn trẻ toàn quốc lần thứ VIII năm 2011 tại Tuyên Quang. Ảnh Hữu Đố

1. Dư luận, giới nghề cho thấy mối quan tâm đáng chú ý đối với Hội nghị viết văn trẻ toàn quốc do Hội Nhà văn Việt Nam tổ chức. Trước khi hội nghị thông báo hoãn vào cuối năm ngoái 2021, đã có nhiều bài viết, chuyên trang, chuyên đề trên báo chí bàn xung quanh vấn đề bồi dưỡng, hỗ trợ, chắp cánh cho tài năng văn học trẻ. Gần đây, khi hội nghị được thông báo sẽ diễn ra tại Đà Nẵng trong tháng 6 này, lại tiếp tục có những nhìn nhận, đánh giá, gợi mở mới một cách tích cực. Điều này tiếp tục cho thấy, vấn đề văn học trẻ thường xuyên có nhiều gợi ý đáng bàn, nhiều việc đáng làm, cũng như không ít thực trạng đáng giải quyết, cải thiện trong tình hình hiện tại.

Những năm qua, đã có rất nhiều ý kiến của người sáng tác, nghiên cứu, người làm báo, đặc biệt là những cây bút trẻ, về câu chuyện làm gì để đồng hành, hỗ trợ họ được tốt hơn. Và nhiều gợi ý, dự định cho đến nay vẫn còn tính thời sự, thời cuộc, cũng như vẫn là những câu hỏi mở, vừa là mong muốn, vừa là những ví dụ cụ thể, hướng tới hội nghề nghiệp về văn học, các hội văn học nghệ thuật địa phương, ngành văn hóa…

Như cần chú trọng tìm hiểu, nghiên cứu thực tế đời sống, mức sống, điều kiện kinh tế, nguồn thu nhập từ hoạt động nghề nghiệp sáng tác, nghiên cứu, phê bình, dịch thuật của các nhà văn, cây bút trẻ.

Như cần tích cực kiến tạo các hoạt động văn chương dành cho các cây bút trẻ, mời gọi sự tham gia của lực lượng viết trẻ; đó có thể là các cuộc thi viết, vận động sáng tác, các diễn đàn, hội thảo, tọa đàm về văn chương trẻ, hay các chương trình thực tế, trại sáng tác… mà các thành phần trẻ cần được dành cho các cuộc riêng.

Như cần thúc đẩy cơ chế đầu tư, tài trợ sáng tác để hỗ trợ tích cực hơn cho các tài năng văn học trẻ, và với hình thức đa dạng từ việc tài trợ sáng tác, tài trợ xuất bản tác phẩm, cho đến hỗ trợ quảng bá, phát hành với những phương thức tranh thủ từ ngân sách và xã hội hóa…

Phần nhiều những kiến nghị, đề xuất như thế, cho đến nay vẫn mong được chú ý thực hiện trên tinh thần làm được đến đâu sẽ tốt đến đấy; làm được, sẽ là thiết thực và gây hiệu ứng tốt đối với lực lượng viết trẻ. Đâu đó cũng có băn khoăn vui rằng hội nghề, chính sách, cơ chế cũng phải quan tâm đến người viết “già” nữa chứ, đâu chỉ có người viết trẻ đâu! Nhưng cũng có thể liên tưởng vui nữa rằng, đề xuất thì rất nhiều như vậy, nhưng thực tế thì cũng chưa có nhiều những sự hiện thực hóa đâu để mà so sánh!

2. Trong dịp hội nghị lần thứ X tới đây, với sự tụ họp của hơn 100 cây bút trẻ tiêu biểu trong cả nước tại Đà Nẵng, và chương trình diễn ra trong hai ngày 18, 19-6, nhiều vấn đề đang được lưu tâm thời gian qua, từ chính tiếng nói của những người viết trẻ, rất đáng được Hội Nhà văn Việt Nam, các đại biểu trẻ, các nhà quản lý và xây dựng chính sách văn hóa, văn học nghệ thuật… tiếp tục quan tâm, suy ngẫm tìm những giải pháp khả thi.

Một hội nghị, cũng như qua các lần tổ chức trước đây, không thể nói hết, giải quyết hết những băn khoăn, kỳ vọng, nhưng luôn là dịp tốt để nêu lên và gợi hướng thực hiện trong thời gian sau đó. Mà ở đây, bên cạnh những vấn đề lý tưởng sáng tác, phát huy phẩm chất, tài năng người cầm bút, thúc đẩy đổi mới sáng tạo trong đội ngũ trẻ, thì câu chuyện đồng hành, hợp tác, hỗ trợ để góp phần hiệu quả cho những lý tưởng, những phẩm chất, những đổi mới đó, cũng thiết thực và quan trọng biết bao! Mong rằng, hội nghị sẽ có thể có những công việc được gợi mở, định hình bước đầu, để sau đó bắt tay vào triển khai, chứ không phải là những nội dung được nêu lên, cùng thấm thía và cảm xúc nhưng sau hội nghị thì dừng lại.

Và điều này, thực tế cũng không chỉ phụ thuộc vào các nhà tổ chức với mối quan tâm lâu dài nhưng luôn chịu ảnh hưởng bởi những công việc bộn bề của một hội nghề nghiệp; mà được trông ngóng từ chính những người cầm bút trẻ, những người là tâm điểm của hội nghị này, cũng như mỗi sự kiện văn chương khác hướng về người trẻ.

Thời gian qua, giới nghề và xã hội đang chứng kiến sự hình thành, phát huy năng lực của một đội ngũ người viết trẻ năng động hơn, thiết thực hơn và cũng chủ động, táo bạo hơn trong việc xây dựng, bồi đắp mối quan hệ giữa người cầm bút với bạn đọc, giữa xuất bản phẩm với thị trường, giữa nhu cầu sống, phát triển của bản thân ở tư cách người cầm bút với thực tế xã hội – nơi đang có thị hiếu và nhu cầu thưởng thức văn hóa, văn học nghệ thuật rất đa dạng… Thì hội nghị lần này, chính là một diễn đàn cần thiết để những người viết trẻ, các tài năng văn học trẻ gợi mở với hội nghề, ngành văn hóa, và nhà nước, về những cách hay, giải pháp tốt, những đường đi phù hợp có thể thực hiện đối với họ.

Chính những người trẻ hôm nay, với sự linh hoạt, tích cực và nhiều tự tin của mình trong kỷ nguyên số, với sự bùng nổ của mạng xã hội; sự phát triển đa dạng của nhiều hình thức xuất bản; sự củng cố và lan tỏa rộng rãi hơn của văn hóa đọc; với chính bản thân họ khi sáng tạo nhiều cách thức của các nhóm và cá nhân trong các điều kiện đó để quảng bá, lan tỏa tác phẩm, hình ảnh, tiếng nói của mình, sẽ có thể đưa ra bước đầu một số câu trả lời cho việc đồng hành, hỗ trợ, phát huy tâm huyết, tài năng của họ trên hành trình xây dựng, bồi đắp đời sống văn học, văn hóa của đất nước.

3. Ở một khía cạnh khác nhưng rất liên quan, thì hội nghị lần này cũng chính là một dịp để những cây bút trẻ và Hội Nhà văn Việt Nam lên tiếng về việc nâng cao vai trò của ngành văn hóa đối với văn học trẻ.

Có một thực trạng kéo dài là những mối quan tâm và hành động thúc đẩy đời sống văn học trẻ vẫn thường tập trung vào công tác của Hội Nhà văn Việt Nam với những kết quả được mong muốn là cần phải tốt hơn nữa. Trong khi đó, còn thiếu sự đồng hành, hợp tác tích cực, hiệu quả hơn của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch. Điều này thực tế đã được nhận ra từ lâu nhưng thường ở một số kỳ cuộc, có thể được nêu lên rồi lắng lại. Với vai trò của hội nghề nghiệp, mong rằng Hội nghị viết văn trẻ toàn quốc lần này có thể là một dịp để Hội Nhà văn Việt Nam đưa ra những gợi ý, đề xuất đối với Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch nhằm hướng tới những chương trình, hoạt động chung nên được bắt tay hợp tác, cộng hưởng vì các tài năng văn học trẻ. Rộng hơn là câu chuyện xây dựng chính sách, cơ chế đặc thù dành cho việc bồi dưỡng, hỗ trợ tài năng văn học trẻ phát triển, phát huy năng lực cũng như cải thiện điều kiện sống và làm việc.

Và như trên đã gợi mở, chính những người viết trẻ nên tích cực truyền tải các ý tưởng, kiến nghị, mong muốn thiết thực của mình đến ngành văn hóa thông qua cầu nối là Hội Nhà văn Việt Nam, là hội nghị lần này – một hội nghị được tổ chức để Hội Nhà văn, ngành văn hóa có thể lắng nghe họ nhiều hơn.

Thật băn khoăn nếu các hoạt động nghề nghiệp, kiến tạo, chăm lo, hỗ trợ hướng về người viết trẻ của Hội lại thiếu đi những nền tảng chính sách thuận lợi của ngành văn hóa dành cho văn học nghệ thuật nói chung, dành cho văn học trẻ nói riêng.

Cũng như băn khoăn nữa, khi trong sự nhìn nhận, đánh giá đối với việc xây dựng, phát triển đời sống văn hóa nói chung, mà ngành văn hóa có vai trò định hướng, thúc đẩy, tạo các điều kiện thuận lợi, lại thiếu đi những đóng góp tích cực hoàn toàn có thể có được, và thực tế là đã có, của đội ngũ những người viết trẻ.

Trong thời điểm này, các hoạt động chuẩn bị cho Hội nghị viết văn trẻ toàn quốc lần thứ X đang được hoàn tất. Bên cạnh các công tác tổ chức, hậu cần, thì những cuốn sách tuyển chọn tác phẩm hay của các đại biểu trẻ, cùng với những tham luận, ý kiến gửi tới hội nghị cũng chuẩn bị sẵn sàng. Nhưng phải chăng, với mối quan tâm đến hội nghị này từ đã hơn nửa năm trước, với không ít những ý kiến, nguyện vọng đã được nói lên trên các diễn đàn văn nghệ thời gian qua, thì không đợi đến thời gian chính thức, mà hội nghị đang diễn ra rồi, với ý nghĩa của một diễn đàn văn hóa – văn học thu hút đông đảo người cầm bút tham gia.

Rất nên, những người viết trẻ, nhận thấy rộng và xa hơn từ hội nghị – diễn đàn này để cất tiếng nói sôi nổi của mình.

 (Văn Nghệ Công An 6.2022)