Giải thưởng Dế Mèn: Nâng tầm nền nghệ thuật cho thiếu nhi Việt

Nghệ sỹ nhân dân Nguyễn Thị Phương Hoa và biên kịch Phan Đức Tuấn (giữa) nhận giải thưởng cho phim 'Khúc gỗ mục.' (Ảnh: Hòa Nguyễn/Vietnam+)

Lễ Công bố và trao Giải thưởng Thiếu nhi Dế Mèn lần 2 năm 2021 do báo Thể thao và Văn hóa (Thông tấn xã Việt Nam) tổ chức đã diễn ra đúng ngày Quốc tế Thiếu nhi 1/6 tại Hà Nội.

Đáng tiếc năm nay Ban giám khảo không chọn ra được giải cao nhất - Hiệp sỹ Dế Mèn. Có 5 giải đồng hạng mang tên Khát vọng Dế Mèn được trao cho các tác phẩm ở 3 lĩnh vực: Văn học (gồm cả truyện tranh), mỹ thuật và phim.

Không có giải cao nhất

Đây là giải thưởng nghệ thuật thường niên do báo Thể thao và Văn hóa (Thông tấn xã Việt Nam) sáng lập và tổ chức từ năm 2020 nhằm tìm kiếm và tôn vinh các sáng tác, trình diễn nghệ thuật, giải trí xuất sắc "của thiếu nhi" (thiếu nhi là chủ thể sáng tạo) hoặc "vì thiếu nhi" (thiếu nhi là đối tượng phục vụ). Cơ cấu giải thưởng bao gồm Giải thưởng Lớn mang tên Hiệp sĩ Dế Mèn (Cricket Knight) và một số giải Khát vọng Dế Mèn (Cricket Desire).

Trong số 120 tác phẩm dự giải, Ban sơ khảo đã chọn được 16 tác phẩm tiêu biểu lọt vào vòng chung khảo, trong đó có 8 tác phẩm văn học (gồm cả truyện tranh), 2 tác phẩm mỹ thuật, 3 bộ phim và 3 tác phẩm âm nhạc.

Hội đồng giám khảo do nhà thơ Trần Đăng Khoa, Phó Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam làm Chủ tịch Hội đồng đã có hai phiên họp chung khảo trực tuyến với sự tham gia của các thành viên gồm: Nhà thơ Nguyễn Quang Thiều, Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam; họa sỹ Thành Chương; nhạc sỹ-nhà thơ Nguyễn Thụy Kha; họa sỹ “Thần đồng Đất Việt” Lê Linh và nhà báo Lê Xuân Thành, Tổng biên tập báo Thể thao và Văn hóa.

Các tác phẩm đoạt giải gồm: Tiểu thuyết “Đi trốn” của nhà văn Bình Ca, phim hoạt hình “Khúc gỗ mục” của Công ty cổ phần Hãng phim Hoạt hình Việt Nam do nghệ sỹ nhân dân Nguyễn Thị Phương Hoa làm đạo diễn, chùm tranh về thiên nhiên và cuộc sống của hoạ sỹ nhí Xèo Chu (tên thật là Phó Vạn An, sinh năm 2007), truyện tranh “Ly & Chũn - Tết là nhất, nhất là Tết!” của Mèo Mốc (Đặng Quang Dũng),  bộ truyện “Khác biệt mới tuyệt làm sao” của Nguyễn Hoàng Vũ và các hoạ sỹ Gà's little world, Hoàng Trung, Ru-oi, Linh Vương.

Như vậy sau mùa giải đầu tiên với danh hiệu Hiệp sỹ Dế Mèn được trao cho nhà văn Nguyễn Nhật Ánh với cuốn “Làm bạn với bầu trời” cùng một gia tài sáng tác 40 cuốn sách cho thiếu nhi và tuổi mới lớn, thì năm nay, chưa thấy "hiệp sỹ" tiếp theo. 

Nhà thơ Trần Đăng Khoa cho biết: “Trong năm cũng có một số tác giả ‘cây đa cây đề’ ra sách mới nhưng rất tiếc là trong đó không có những sáng tác phù hợp với tiêu chí của Giải. Tác giả được vinh danh 'hiệp sỹ' thì bất kể đã có bề dày sáng tác trong quá khứ ra sao vẫn phải có tác phẩm xuất sắc được sáng tác trong năm trao giải. Có như vậy, sự vinh danh mới khuyến khích được các tác giả kỳ cựu đầu tư cho những sáng tác mới, nhằm nâng tầm cho nền nghệ thuật thiếu nhi của nước nhà!”

Bức tranh về nghệ thuật cho thiếu nhi

Một mùa giải Dế Mèn nữa đã khép lại, dù không có giải Hiệp sỹ nhưng những tác phẩm giành giải Khát vọng Dế mèn vẫn được xem như những nét chấm phá trong bức tranh nghệ thuật thiếu nhi trong năm qua.

Nếu như “Đi trốn” chân thật, vạm vỡ, đậm chất hoài niệm thì bộ sách tranh “Khác biệt mới tuyệt làm sao” (gồm 4 cuốn: "Chú nhỏ ôm giấc mơ tiên, Nàng rồng khè ra trà sữa, Lão ma cà rồng cuồng cà rốt, Nhóc kỳ lân mọc sừng búa đẽo") lại dí dỏm, hiện đại và phù hợp với lứa tuổi và thế giới quan của thiếu nhi.

“Hai cuốn sách là một sự bổ sung hoàn chỉnh cho nhau trong mảng sách văn học của mùa giải năm nay,” nhà thơ Trần Đăng Khoa nhận xét.

Cuốn truyện tranh “Ly & Chũn - Tết là nhất, nhất là Tết!” ghi nhận một bước tiến mới của chàng trai 9X Mèo Mốc (Đặng Quang Dũng) trong hành trình 8 năm bước vào con đường xuất bản sách giấy với 10 cuốn/bộ truyện tranh hầu hết đều bán chạy. Vẫn là những hình vẽ đơn giản, đôi chỗ có phần phóng đại; đường nét dày, đậm, rắn rỏi; màu sắc trung tính; tập trung khắc họa nhân vật hơn là bối cảnh khung truyện, cuốn sách đã hướng tới những kiến thức văn hóa và những thông điệp nhân văn trong lối ứng xử giữa người với người. Sự ghi nhận của Ban giám khảo cho thấy tác giả Mèo Mốc đã có đủ độ chín, sức bền và sức bật.

Nếu như năm ngoái, tại Dế Mèn có Nguyễn Đới Chung Anh (10 tuổi) được vinh danh, thì năm nay cũng có một họa sỹ nhí là Xèo Chu (sinh năm 2007) với chùm tranh vẽ về thiên nhiên và cuộc sống xung quanh, thể hiện cái nhìn trong trẻo, thuần khiết đến mức “vô nhiễm” của một cậu bé.

“Khi COVID-19 xảy ra, phải nghỉ học, giãn cách xã hội, ai ở nhà nấy, con rất lo sợ nên cứ đi quanh nhà, thấy gì vẽ nấy. Nhưng cuối cùng thì hoa thu hút con nhiều nhất, vì hoa có nhiều loại, màu sắc đẹp, vẽ hoài không chán, càng vẽ càng thấy hoa đẹp,” họa sỹ nhí Xèo Chu chia sẻ.

Năm nay, lần đầu tiên đã có một phim hoạt hình được ghi nhân, đó là “Khúc gỗ mục,” một câu chuyện phim giản dị mà để lại ý nghĩa nhân văn sâu sắc. Nó cho thấy phim hoạt hình “made in Việt Nam” không hề kém cạnh so với thế giới, kể cả về mặt kỹ thuật.

Chia sẻ với phóng viên VietnamPlus, nghệ sỹ nhân dân Nguyễn Thị Phương Hoa cho hay bà rất bất ngờ khi bộ phim đoạt giải.

“Bộ phim không có lời thoại, mang màu sắc triết lý nhưng tôi tin rằng nội dung không hề khó hiểu bởi trẻ em ngày nay rất thông minh và sâu sắc. Tôi đã kết hợp với một nhóm các nghệ sỹ trẻ trong dự án phim này,” bà cho biết.

Nghệ sỹ Phương Hoa khẳng định “Dế mèn” là một giải thưởng đáng quý và rất có ý nghĩa, thôi thúc người làm phim hoạt hình cần liên tục đổi mới bản thân, không ngừng sáng tạo để tiếp cận trẻ em.

Do dịch COVID-19 bùng phát, lễ trao giải tại Thành phố Hồ Chí Minh phải tạm dừng. Lễ trao tại Hà Nội vẫn diễn ra nhưng không có khán giả.

Mùa giải Dế Mèn thứ 3 năm 2022 cũng chính thức bắt đầu. Từ nay đến 0h ngày 1/5, các tác giả có thể gửi tác phẩm dự thi đến tòa soạn báo Thể thao và Văn hó, 11 Trần Hưng Đạo, Hoàn Kiếm, Hà Nội, hoặc email: giaithuongdemen@thethaovanhoa.vn./.

(vietnamplus.vn)