“Không có loại thơ nào mà không gắn với luân thường đạo lý"

Trong cuộc phỏng vấn dài hơn một trăm giờ với Chủ tịch Nhà nước Cu-ba Phi-đen Ca-xtơ-rô vào cuối năm 2005(1), nhà báo Pháp I-nha-xi-ô Ra-mô-nê (Ingacio Ramonet) hỏi Phi đen về trường hợp Ra-un Ri-vê-rô - nhà báo và nhà thơ Cu ba bị chính phủ Cu  ba bắt làm tù vì tội “hành động chống lại sự toàn vẹn lãnh thổ của Nhà nước” như sau:

“Ông không nghĩ rằng bắt giam một nhà thơ vĩ đại như thế sẽ làm ảnh hưởng đến hình ảnh của đất nước hay sao?”

Chủ tịch Phi-đen Ca-xtơ-rô trả lời:

“Rất đáng tiếc. Thực sự rất đáng tiếc, nhưng xét trên khía cạnh pháp luật thì tiểu sử của một người không phải là yếu tố quyết định để miễn tội. Thực lòng, đến bản thân tôi cũng chưa bao giờ nghe nói cậu ta là nhà thơ vĩ đại cả. Chỉ nghe nói chúng tôi đang bắt giam một người nào đó vừa biết chút ít về thơ ca vừa hơi điên...

Ông cũng cần phải định nghĩa rõ ràng “một nhà thơ vĩ đại” là gì? Nếu một nhà thơ vĩ đại là kẻ xa rời luân lý, phản bội đất nước mình, sống bằng tiền của kẻ thù với đất nước mình, những kẻ muốn bỏ đói đến chết cả đất nước này, thì mặc dù người ta cố tình dùng những lời hoa mỹ để thêu dệt lên, nhưng cá nhân tôi thì không bao giờ cho rằng ông ta là nhà thơ vĩ đại cả. Theo tôi, nhà thơ vĩ đại phải là những người sẵn sàng hy sinh cả cuộc đời mình như Hô-xê Mac-ty, An-tô-ni-ô Ma-cha-đô... những người sẵn sàng quên mình khi bị người ta săn đuổi, sẵn sàng đương đầu với chủ nghĩa phát xít, bởi vì để trở thành một nhà thơ vĩ đại thì những lời lẽ đẹp đẽ và hoa mỹ là chưa đủ...

Ở đất nước này (Cu ba) có hàng nghìn nhà thơ hay mặc dù họ chưa được coi là nhà thơ nổi tiếng thế giới và cũng chưa may mắn được nhận bức tượng công nhận là "nhà thơ vĩ đại”. Về mặt kỹ thuật thì tôi không thể đánh giá được, nhưng về mặt đạo lý thì tôi có thể, và tôi cũng có quyền nói rằng sẽ không có loại thơ nào mà không gắn với luân thường đạo lý. Thơ ca là thứ mang tính chất đạo lý rất đậm nét, còn hơn cả tiểu thuyết. Tiểu thuyết có cốt truyện, trong khi đó thơ ca nặng về xúc cảm”...

(1) Sách “Cuộc đời tôi”, một trăm giờ với Fidel Castro, NXB Thông Tấn, 2008

ĐẶNG MINH PHƯƠNG

                           (Sưu tầm)